00 - 绪论/数学基础

什么叫“电磁场理论”

研究:电荷在周围引起的效应

发展简史

  • 1785年,库仑定律建立,标志着人类关于电现象定量化研究
  • 1820年,奥斯特发现电流的磁效应
  • 1875年,安培力定律
    到此为止,仍是非时变的;电与磁没有有机联系
  • 1832年,法拉第发现电磁感应定律
  • 1864年,麦克斯韦,位移电流,麦克斯韦方程
    ∇ × E ⃗ = − ∂ B ⃗ ∂ t \nabla \times \vec{E} =-\frac{\partial \vec{B} }{\partial t} ×E =tB
    ∇ × H ⃗ = J ⃗ + ∂ D ⃗ ∂ t \nabla \times \vec{H} =\vec{J} +\frac{\partial \vec{D} }{\partial t} ×H =J +tD
    ∇ ⋅ B ⃗ = 0 \nabla \cdot \vec{B} =0 B =0
    ∇ ⋅ D ⃗ = ρ \nabla \cdot \vec{D}= \rho D =ρ
    特点:与坐标系的形式无关
    通过麦克斯韦方程组预言了电磁波的存在
    到此为止,建立起了电磁场理论
  • 1888年,赫兹,第一次人工产生和接触电磁波
  • 1895年,波波夫,第一次利用电磁波通信
  • 到此为止,开展起了电磁波的应用

课程特点

基本概念、基本方法,不研究具体应用
不仅与 t t t有关,还与空间坐标有关
E ⃗ ( x , y , z , t ) \vec{E}\left ( x,y,z,t \right ) E (x,y,z,t)

数学基础——场论

概念

对于某一个关心的物理量,在某个空间 V V V里面,每点都有一个确定(分布确定、随时间变化规律确定)的值与之对应,该空间 V V V称为
多种场会同时存在一个空间

场的分类

{ 数量场 / 标量场 U ( x , y , z , t ) 向量场 / 矢量场 A ⃗ ( x , y , z , t ) \begin{cases} 数量场/标量场 \quad U\left(x,y,z,t\right) \\ 向量场/矢量场 \quad \vec{A}\left(x,y,z,t\right) \end{cases} {数量场/标量场U(x,y,z,t)向量场/矢量场A (x,y,z,t)

{ 稳定场 / 恒定场 时变场 \begin{cases} 稳定场/恒定场 \\ 时变场 \end{cases} {稳定场/恒定场时变场

数量场的等值面

u = c 1 u=c_{1} u=c1
u = c 2 u=c_{2} u=c2
. . . ... ...
数量场中等值面有 ∞ \infty
等值面不可能相交
工程中,绘制的是等差等值面
等值面方程: u ( x , y , z , t ) = c u\left(x,y,z,t\right)=c u(x,y,z,t)=c

矢量场的矢量线

A ⃗ ( x , y , z ) = A x ( x , y , z ) e x ⃗ + A y ( x , y , z ) e y ⃗ + A z ( x , y , z ) e z ⃗ \vec{A}\left(x,y,z\right)=A_{x}\left(x,y,z\right)\vec{e_{x}}+A_{y}\left(x,y,z\right)\vec{e_{y}}+A_{z}\left(x,y,z\right)\vec{e_{z}} A (x,y,z)=Ax(x,y,z)ex +Ay(x,y,z)ey +Az(x,y,z)ez
矢量线上任一点的切线方向即为该点处 A ⃗ \vec{A} A 的方向
矢量线不可能相交
矢量线方程: d x A x ( x , y , z ) = d y A y ( x , y , z ) = d z A z ( x , y , z ) \frac{\mathrm{d} x}{A_{x}\left(x,y,z\right)}= \frac{\mathrm{d} y}{A_{y}\left(x,y,z\right)}=\frac{\mathrm{d} z}{A_{z}\left(x,y,z\right)} Ax(x,y,z)dx=Ay(x,y,z)dy=Az(x,y,z)dz
无穷多个解,每个解代表一簇矢量线

数量场的梯度(矢量)

方向导数

( ∂ u ∂ l ) M = lim ⁡ M P ⌢ → 0 u ( P ) − u ( M ) M P ⌢ = ∂ u ∂ x cos ⁡ α + ∂ u ∂ y cos ⁡ β + ∂ u ∂ z cos ⁡ γ \begin{align*} \left(\frac{\partial u}{\partial l}\right) _{M} &= \lim_{\stackrel\frown{MP} \to 0} \frac{u\left(P\right)-u\left(M\right)}{\stackrel\frown{MP} } \\ &=\frac{\partial u}{\partial x} \cos \alpha +\frac{\partial u}{\partial y} \cos \beta + \frac{\partial u}{\partial z} \cos \gamma \end{align*} (lu)M=MP0limMPu(P)u(M)=xucosα+yucosβ+zucosγ

梯度 G ⃗ \vec{G} G

∂ u ∂ l = G ⃗ ⋅ l 0 ⃗ G ⃗ = ∂ u ∂ x e x ⃗ + ∂ u ∂ y e y ⃗ + ∂ u ∂ z e z ⃗ l 0 ⃗ = cos ⁡ α e x ⃗ + cos ⁡ β e y ⃗ + cos ⁡ γ e z ⃗ \frac{\partial u}{\partial l} =\vec{G}\cdot \vec{l_{0}}\\ \vec{G}= \frac{\partial u}{\partial x} \vec{e_{x}} +\frac{\partial u}{\partial y} \vec{e_{y}}+\frac{\partial u}{\partial z} \vec{e_{z}}\\ \vec{l_{0}} =\cos\alpha\vec{e_{x}}+ \cos\beta\vec{e_{y}}+\cos\gamma\vec{e_{z}} lu=G l0 G =xuex +yuey +zuez l0 =cosαex +cosβey +cosγez

记作 g r a d    u = G ⃗ = ∂ u ∂ x e x ⃗ + ∂ u ∂ y e y ⃗ + ∂ u ∂ z e z ⃗ grad\; u=\vec{G}=\frac{\partial u}{\partial x} \vec{e_{x}} +\frac{\partial u}{\partial y} \vec{e_{y}}+\frac{\partial u}{\partial z} \vec{e_{z}} gradu=G =xuex +yuey +zuez

哈密尔顿算子(直角坐标中展开)
∇ = ∂ ∂ x e x ⃗ + ∂ ∂ y e y ⃗ + ∂ ∂ z e z ⃗ \nabla=\frac{\partial}{\partial x} \vec{e_{x}} +\frac{\partial}{\partial y} \vec{e_{y}}+\frac{\partial}{\partial z} \vec{e_{z}} =xex +yey +zez
两个性质:矢量性、微分性
哈密顿算子表示梯度: g r a d    u = ∇ u grad\; u=\nabla u gradu=u

矢量场的散度(标量)

通量

一般曲面: Φ = ∫ s A ⃗ ⋅ S ⃗ \Phi =\int_{s}^{} \vec{A}\cdot \vec{S} Φ=sA S
闭合曲面: Φ = ∮ s A ⃗ ⋅ S ⃗ \Phi =\oint_{s}^{} \vec{A}\cdot \vec{S} Φ=sA S

  • Φ > 0 \Phi>0 Φ>0,则从闭合曲面内部穿出的更多,为正源
  • Φ < 0 \Phi<0 Φ<0,则从闭合曲面内部穿入的更多,为负源

散度

d i v    A ⃗ = lim ⁡ Δ V → 0 ∮ s A ⃗ ⋅ d S ⃗ Δ V = ∂ ∂ x A x + ∂ ∂ y A y + ∂ ∂ z A z A ⃗ ( x , y , z ) = A x e x ⃗ + A y e y ⃗ + A z e z ⃗ d i v    A ⃗ = ∇ ⋅ A ⃗ div \; \vec{A}=\lim_{\Delta V \to 0} \frac{\oint_{s}^{} \vec{A}\cdot \vec{dS}}{\Delta V} = \frac{\partial}{\partial x}{A_{x}} +\frac{\partial}{\partial y}{A_{y}}+\frac{\partial}{\partial z}{A_{z}}\\ \vec{A}\left(x,y,z\right)=A_{x}\vec{e_{x}}+A_{y}\vec{e_{y}}+A_{z}\vec{e_{z}}\\ div \; \vec{A}=\nabla\cdot\vec{A} divA =ΔV0limΔVsA dS =xAx+yAy+zAzA (x,y,z)=Axex +Ayey +Azez divA =A

矢量场的旋度(矢量)

环量

Q = ∮ l A ⃗ ⋅ d l ⃗ Q=\oint_{l}^{} \vec{A}\cdot\vec{\mathrm{d}l} Q=lA dl
通过环路积分是否为0可以初步判断是否有漩涡

旋度 V ⃗ \vec{V} V

环量密度 q = lim ⁡ Δ S → 0 ∮ l A ⃗ ⋅ d l ⃗ Δ S = ( ∂ A z ∂ y − ∂ A y ∂ z ) cos ⁡ α + ( ∂ A x ∂ z − ∂ A z ∂ x ) cos ⁡ β + ( ∂ A y ∂ x − ∂ A x ∂ y ) cos ⁡ γ \begin{align*} 环量密度q&=\lim_{\Delta S \to 0} \frac{\oint_{l}^{} \vec{A}\cdot \vec{\mathrm{d}l}}{\Delta S}\\ &=\left ( \frac{\partial A_{z}}{\partial y}-\frac{\partial A_{y}}{\partial z}\right ) \cos \alpha +\left ( \frac{\partial A_{x}}{\partial z}-\frac{\partial A_{z}}{\partial x}\right ) \cos \beta+\left ( \frac{\partial A_{y}}{\partial x}-\frac{\partial A_{x}}{\partial y}\right ) \cos \gamma \end{align*} 环量密度q=ΔS0limΔSlA dl =(yAzzAy)cosα+(zAxxAz)cosβ+(xAyyAx)cosγ
n 0 ⃗ = cos ⁡ α e x ⃗ + cos ⁡ β e y ⃗ + cos ⁡ γ e z ⃗ \vec{n_{0}}=\cos\alpha\vec{e_{x}}+ \cos\beta\vec{e_{y}}+\cos\gamma\vec{e_{z}} n0 =cosαex +cosβey +cosγez

取:
V ⃗ = ( ∂ A z ∂ y − ∂ A y ∂ z ) e x ⃗ + ( ∂ A x ∂ z − ∂ A z ∂ x ) e y ⃗ + ( ∂ A y ∂ x − ∂ A x ∂ y ) e z ⃗ q = V ⃗ ⋅ n 0 ⃗ \begin{align*} \vec{V} &= \left ( \frac{\partial A_{z}}{\partial y}-\frac{\partial A_{y}}{\partial z}\right )\vec{e_{x}} +\left ( \frac{\partial A_{x}}{\partial z}-\frac{\partial A_{z}}{\partial x}\right )\vec{e_{y}}+\left ( \frac{\partial A_{y}}{\partial x}-\frac{\partial A_{x}}{\partial y}\right )\vec{e_{z}}\\ q &= \vec{V}\cdot\vec{n_{0}} \end{align*} V q=(yAzzAy)ex +(zAxxAz)ey +(xAyyAx)ez =V n0

V ⃗ \vec{V} V 的方向则是使 q q q的值最大的方向,即“漩涡”的的方向

r o t    A ⃗ = V ⃗ = ( ∂ A z ∂ y − ∂ A y ∂ z ) e x ⃗ + ( ∂ A x ∂ z − ∂ A z ∂ x ) e y ⃗ + ( ∂ A y ∂ x − ∂ A x ∂ y ) e z ⃗ r o t    A ⃗ = ∇ × A ⃗ = ∣ e x ⃗ e y ⃗ e z ⃗ ∂ ∂ x ∂ ∂ y ∂ ∂ z A x A y A z ∣ rot\; \vec{A}=\vec{V} = \left ( \frac{\partial A_{z}}{\partial y}-\frac{\partial A_{y}}{\partial z}\right )\vec{e_{x}} +\left ( \frac{\partial A_{x}}{\partial z}-\frac{\partial A_{z}}{\partial x}\right )\vec{e_{y}}+\left ( \frac{\partial A_{y}}{\partial x}-\frac{\partial A_{x}}{\partial y}\right )\vec{e_{z}}\\ rot\; \vec{A}=\nabla \times \vec{A}=\begin{vmatrix} \vec{e_{x}} & \vec{e_{y}} & \vec{e_{z}} \\ \frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\\ A_{x} & A_{y} & A_{z} \end{vmatrix} rotA =V =(yAzzAy)ex +(zAxxAz)ey +(xAyyAx)ez rotA =×A = ex xAxey yAyez zAz

重要公式

把微分符号 d \mathrm{d} d替换为哈密顿算子 ∇ \nabla 之后仍成立
∇ ⋅ ( A ⃗ × B ⃗ ) = B ⃗ ⋅ ∇ × A ⃗ − A ⃗ ⋅ ∇ × B ⃗ ∇ × ( u A ⃗ ) = u ∇ × A ⃗ + ∇ u × A ⃗ ∇ × ( ∇ u ) ≡ 0 ∇ ⋅ ( ∇ × A ⃗ ) ≡ 0 \nabla \cdot \left(\vec{A}\times\vec{B}\right)=\vec{B}\cdot\nabla\times\vec{A}-\vec{A}\cdot\nabla\times\vec{B}\\ \nabla\times\left(u\vec{A}\right)=u\nabla\times\vec{A}+\nabla u\times\vec{A}\\ \nabla\times\left(\nabla u\right)\equiv 0\\ \nabla\cdot\left(\nabla\times\vec{A}\right)\equiv 0 (A ×B )=B ×A A ×B ×(uA )=u×A +u×A ×(u)0(×A )0
拉普拉斯算子:

  • 标量: ∇ ⋅ ( ∇ u ) = ∇ 2 u = ∂ 2 u ∂ x 2 + ∂ 2 u ∂ y 2 + ∂ 2 u ∂ z 2 \nabla\cdot\left(\nabla u\right)=\nabla ^{2} u=\frac{\partial ^{2} u}{\partial x^{2}} + \frac{\partial ^{2} u}{\partial y^{2}} + \frac{\partial ^{2} u}{\partial z^{2}} (u)=2u=x22u+y22u+z22u
  • 矢量: ∇ × ( ∇ × A ⃗ ) = ∇ ( ∇ ⋅ A ⃗ ) − ∇ 2 A ⃗ \nabla\times\left(\nabla\times\vec{A}\right) = \nabla\left(\nabla \cdot\vec{A}\right) - \nabla ^{2} \vec{A} ×(×A )=(A )2A

R ⃗ = r ⃗ − r ′ ⃗ \vec{R}=\vec{r}-\vec{r\prime} R =r r ,即场点-源点
∇ ( 1 R ) = − 1 R 2 e l ⃗ 场点动 ∇ ′ ( 1 R ) = 1 R 2 e l ⃗ 源点动 ∇ 2 ( 1 R ) = 0 ( r ⃗ ≠ r ′ ⃗ ) 所以 ≠ 0 时即为源点 \nabla\left(\frac{1}{R}\right)=-\frac{1}{R^{2}}\vec{e_{l}} \quad 场点动\\ \nabla\prime\left(\frac{1}{R}\right)=\frac{1}{R^{2}}\vec{e_{l}} \quad 源点动\\ \nabla^{2}\left(\frac{1}{R}\right)=0 \quad \left(\vec{r} \ne \vec{r\prime}\right) \quad 所以\ne0时即为源点 (R1)=R21el 场点动∇′(R1)=R21el 源点动2(R1)=0(r =r )所以=0时即为源点

亥姆霍兹定理

空间的一个矢量场由其散度、旋度和定解条件唯一确定

你可能感兴趣的:(电磁场与电磁波,经验分享,学习)