数据结构-数组-稀疏矩阵表示与多维矩阵(转置、加法、乘法,附完整代码)

稀疏矩阵

概念

  • 对于一个矩阵,我们非常自然的是将其存储在一个二维数组中,但对于一个矩阵,它的很多元素都为0,这样的矩阵我们叫做 ==“稀疏矩阵”== ;
  • 比如一个的矩阵,它只有个非零元素,如果我们用的数组存储的话,需要个存储空间,同时在进行转置、乘法、加法时会花费大量时间,所以我们将进一步思考,如何更好的表示稀疏矩阵;

稀疏矩阵的表示

类似于”稀疏多项式“的表示方法(详细内容见:数据结构-数组-多项式),将矩阵中每个非零元素唯一表示为形式的三元组(假设为整数),非零元素按照==由行到列的顺序==排列,同时加上转置、乘法、加法等必要的操作,ADT定义如下:

//稀疏矩阵
class SparseMatrix;

//非零元素数据
class MatrixTerm
{
    friend class SparseMatrix;
private:
    int row, col, value;
};

class SparseMatrix
{
private:
    //行数、列数、非零数
    int rows, cols, terms;
    //非零元素数组
    MatrixTerm* smArray;

public:
    //构造函数1
    SparseMatrix(int r, int c, int t, int rs[],int cs[],int vs[]);

    //构造函数2
    SparseMatrix(int r, int c, int t);

    //默认构造函数
    SparseMatrix();

    //转置矩阵
    SparseMatrix Transpose();

    //快速转置
    SparseMatrix FastTranspose();

    //扩展容量
    void NewTerm(const int c, const int r, const int v);

    //矩阵相加
    SparseMatrix Add(SparseMatrix temp);

    //矩阵相乘
    SparseMatrix Multiply(SparseMatrix temp);

    //重载=号,后续传参
    const SparseMatrix& operator=(const SparseMatrix& temp);

    //矩阵打印
    void S_Show();
};

比如,对于下面的矩阵来说:

稀疏矩阵

矩阵转置

一般方法

对于转置一个二维数组,我们一般用下面的方法:

for(int i=0; i

那我门接下来将要用稀疏矩阵表示法实现矩阵转置:

实现函数

  • 在思考前我们要注意smArray数组是 ==按行有序==排列,所以虽然转置只是交换行号与列号,但排列顺序发生了变化,如下图:
    转置数组内顺序发生变化
  • 所以我们的目标就是==将第列的元素储存到第行中==,所以实现函数如下:
SparseMatrix SparseMatrix::Transpose()
{
    cout << "转置矩阵:" << endl;
    //含有非零元素
    if (terms > 0)
    {
        SparseMatrix result(cols, rows, terms);
        int bPos = 0;
        for (int i = 0; i < cols; i++)
        {
            for (int j = 0; j < terms; j++)
            {
                //找到smArray中col等于i
                if (smArray[j].col == i)
                {
                    result.smArray[bPos].row = i;
                    result.smArray[bPos].col = smArray[j].row;
                    result.smArray[bPos++].value = smArray[j].value;
                }
            }
        }
        return result;
    }
    else return *this;
}

函数分析

  • 从算法中看出,该函数的运行时间为;
  • 已知用二维数组表示是转置矩阵运行时间为,但用稀疏矩阵表示时,当达到数量级时,此时转置的运行时间达到了,可见我们在节省内存空间时,可能浪费了大量的运行时间;
  • 所以我们可以适当的使用些许内存获取的起始位置,将中元素逐个移到的正确位置上,接下来介绍这种实现方法,“快速转置”(FastTranspose)。

快速转置(FastTranspose)

实现函数

  • 首先我们先定义两个数组:
    • :表示 列非零元素的数目
    • :表示在位置上,
      • 即rowStart[i]代表result中第i行(this中的第i)result.smArray[]的开始位置*;
      • 可以推出的计算公式为:
  • 比如下面的矩阵:

两数组的取值如下表:

列数
  • 通过定义的两个数组确定函数定义,代码如下:
SparseMatrix SparseMatrix::FastTranspose()
{
    cout << "进行快转置:" << endl;

    if (terms > 0)
    {
        SparseMatrix result(cols, rows, terms);
        int* rowSize = new int[cols];
        int* rowStart = new int[cols];
        fill(rowSize, rowSize + cols, 0);//rowSize全部填充为0

        //统计*this每列(result每行)非0的数目
        for (int i = 0; i < terms; i++)
            rowSize[smArray[i].col]++;

        //rowStart[i]代表result中第i行result.smArray[]的开始位置
        rowStart[0] = 0;
        for (int i = 1; i < cols; i++)
            rowStart[i] = rowStart[i - 1] + rowSize[i - 1];

        for (int i = 0; i < terms; i++)
        {
            int j = rowStart[smArray[i].col];
            result.smArray[j].row = smArray[i].col;
            result.smArray[j].col = smArray[i].row;
            result.smArray[j].value = smArray[i].value;
            rowStart[smArray[i].col]++;
        }

        //删掉缓存
        delete[]rowSize;
        delete[]rowStart;

        return result;
    }

    else return *this;
}

函数分析:

  • 通过分析算法可以得到整体算法的时间复杂度为
  • 当达到数量级时,变成了,与二维数组一样,但算法的常数因子大于二维数组算法
  • 当比小的多时,算法既节省了空间和时间

稀疏矩阵乘法

  • 要实现矩阵a乘以矩阵b得到矩阵c前,要可以对矩阵实现smArray容量拓展,在不改变之前的数据,同时添加新的数据,代码如下:
void SparseMatrix::NewTerm(const int r, const int c, const int v)
{
    MatrixTerm* temp = new MatrixTerm[terms + 1];
    if (terms > 0)
    {
        //将旧smArray拷贝到temp中
        copy(smArray, smArray + terms, temp);

        //删除旧smArray
        delete[]smArray;
    }
    //smArray指针指向temp
    smArray = temp;

    smArray[terms].row = r;
    smArray[terms].col = c;
    smArray[terms++].value = v;
}

函数实现

  • 因为是按行排序,为了方便后矩阵的遍历 ,要将后矩阵进行转置,这样就可以在前矩阵的每一行遍历后矩阵的每一行(转置后),这样就可以实现矩阵乘法,具体代码如下:
SparseMatrix SparseMatrix::Multiply(SparseMatrix temp)
{
    cout << "进行矩阵乘法:" << endl;

    if (cols != temp.rows)throw"前矩阵列数不等于后矩阵行数,无法相乘!";

    SparseMatrix result(rows, temp.cols, 0);
    //将后矩阵进行转置,方便循环遍历
    SparseMatrix temp_t = temp.FastTranspose();

    //aPos:this->smArray索引;
    //aPosNext:this->smArray下一行索引;
    //rowIdex:result目前行数索引
    int aPos = 0, aPosNext = 0;
    int rowIdex = smArray[0].row;
    int sum = 0;

    while (aPos < terms)
    {
        //bPos:temp_t.smArray索引;
        ///colIdex:result目前列数索引
        int bPos = 0;
        int colIdex = temp_t.smArray[0].row;

        while (bPos < temp_t.terms)
        {
            if (smArray[aPos].row != rowIdex)
            {
                result.NewTerm(rowIdex, colIdex, sum);
                sum = 0;
                aPos = aPosNext;
                //矩阵temp下一列
                while (temp_t.smArray[bPos].row == colIdex && bPos < temp_t.terms)
                    bPos++;
                colIdex = temp_t.smArray[bPos].row;
            }
            else if (temp_t.smArray[bPos].row != colIdex)
            {
                result.NewTerm(rowIdex, colIdex, sum);
                sum = 0;
                aPos = aPosNext;
                //矩阵temp下一列
                colIdex = temp_t.smArray[bPos].row;
            }
            else
            {
                if (smArray[aPos].col < temp_t.smArray[bPos].col)
                    aPos++;
                else if (smArray[aPos].col == temp_t.smArray[bPos].col)
                {
                    sum += smArray[aPos].value * temp_t.smArray[bPos].value;
                    aPos++;
                    bPos++;
                }
                else
                    bPos++;
            }
        }
        //矩阵this下一行
        while (smArray[aPos].row == rowIdex && aPos < terms)
            aPos++;
        aPosNext = aPos;
        rowIdex = smArray[aPos].row;
    }

    return result;
}

函数分析

  • 通过分析算法,循环总耗时为,其中为第行的非零元素数,极端情况下,循环的总耗时;
  • 与数组表示矩阵进行比较,算法为:
for(int i = 0; i
  • 该算法时间复杂度为,因为,并且,所以还是稀疏矩阵表示时间开销更小。最坏情况下,算法较慢,但terms远小于最大值时,算法更加优越

稀疏矩阵加法

  • 加法并不是很复杂,循环遍历就好,代码如下:
SparseMatrix SparseMatrix::Add(SparseMatrix temp)
{
    cout << "稀疏矩阵相加:" << endl;
    if (rows != temp.rows || cols != temp.cols)throw"两矩阵行列数不相等,不能相加!!!";

    int idxa = 0, idxb = 0;
    SparseMatrix result(rows, cols, 0);

    while (idxa < terms && idxb < temp.terms)
    {
        if (smArray[idxa].row < temp.smArray[idxb].row)
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
            idxa++;
        }
        else if (smArray[idxa].row > temp.smArray[idxb].row)
        {
            result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);
            idxb++;
        }
        else if (smArray[idxa].col < temp.smArray[idxb].col)
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
            idxa++;
        }
        else if (smArray[idxa].col > temp.smArray[idxb].col)
        {
            result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);
            idxb++;
        }
        else
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value + temp.smArray[idxb].value);
            idxa++;
            idxb++;
        }
    }
    //未完全遍历
    for (; idxa < terms; idxa++)
        result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
    for (; idxb < temp.terms; idxb++)
        result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);

    return result;
}

多维数组

  • 一种常用的表示方法:行主序法,即将多维数组展开为一维数组,这里不做详细介绍。

代码总览

  • 可自己用数据测试;
#include 
using namespace std;

//稀疏矩阵
class SparseMatrix;

//非零元素数据
class MatrixTerm
{
    friend class SparseMatrix;
private:
    int row, col, value;
};

class SparseMatrix
{
private:
    //行数、列数、非零数
    int rows, cols, terms;
    MatrixTerm* smArray;

public:
    //构造函数1
    SparseMatrix(int r, int c, int t, int rs[], int cs[], int vs[]);

    //构造函数2
    SparseMatrix(int r, int c, int t);

    //默认构造函数
    SparseMatrix();

    //转置矩阵
    SparseMatrix Transpose();

    //快速转置
    SparseMatrix FastTranspose();

    //扩展容量
    void NewTerm(const int c, const int r, const int v);

    //矩阵相加
    SparseMatrix Add(SparseMatrix temp);

    //矩阵相乘
    SparseMatrix Multiply(SparseMatrix temp);

    //重载=号,后续传参
    const SparseMatrix& operator=(const SparseMatrix& temp);

    //矩阵打印
    void S_Show();
};

SparseMatrix::SparseMatrix(int r, int c, int t, int rs[], int cs[], int vs[])
{
    rows = r;
    cols = c;
    terms = t;
    smArray = new MatrixTerm[terms];

    for (int i = 0; i < terms; i++)
    {
        smArray[i].row = rs[i];
        smArray[i].col = cs[i];
        smArray[i].value = vs[i];
    }
}

SparseMatrix::SparseMatrix(int r, int c, int t)
{
    rows = r;
    cols = c;
    terms = t;
    if (terms > 0)
        smArray = new MatrixTerm[terms];
    else smArray = NULL;
}

SparseMatrix::SparseMatrix()
{
    rows = 0;
    cols = 0;
    terms = 0;
    smArray = NULL;
}

SparseMatrix SparseMatrix::Transpose()
{
    cout << "转置矩阵:" << endl;

    if (terms > 0)
    {
        SparseMatrix result(cols, rows, terms);
        int bPos = 0;

        for (int i = 0; i < cols; i++)
        {
            for (int j = 0; j < terms; j++)
            {
                //找到smArray中col等于i
                if (smArray[j].col == i)
                {
                    result.smArray[bPos].row = i;
                    result.smArray[bPos].col = smArray[j].row;
                    result.smArray[bPos++].value = smArray[j].value;
                }
            }
        }

        return result;
    }
    else return *this;
}

SparseMatrix SparseMatrix::FastTranspose()
{
    cout << "进行快转置:" << endl;

    if (terms > 0)
    {
        SparseMatrix result(cols, rows, terms);
        int* rowSize = new int[cols];
        int* rowStart = new int[cols];
        fill(rowSize, rowSize + cols, 0);//rowSize全部填充为0

        //统计*this每列(result每行)非0的数目
        for (int i = 0; i < terms; i++)
            rowSize[smArray[i].col]++;

        //rowStart[i]代表result中第i行result.smArray[]的开始位置
        rowStart[0] = 0;
        for (int i = 1; i < cols; i++)
            rowStart[i] = rowStart[i - 1] + rowSize[i - 1];

        for (int i = 0; i < terms; i++)
        {
            int j = rowStart[smArray[i].col];
            result.smArray[j].row = smArray[i].col;
            result.smArray[j].col = smArray[i].row;
            result.smArray[j].value = smArray[i].value;
            rowStart[smArray[i].col]++;
        }

        //删掉缓存
        delete[]rowSize;
        delete[]rowStart;

        return result;
    }

    else return *this;
}

void SparseMatrix::NewTerm(const int r, const int c, const int v)
{
    MatrixTerm* temp = new MatrixTerm[terms + 1];
    if (terms > 0)
    {
        //将旧smArray拷贝到temp中
        copy(smArray, smArray + terms, temp);

        //删除旧smArray
        delete[]smArray;
    }
    //smArray指针指向temp
    smArray = temp;

    smArray[terms].row = r;
    smArray[terms].col = c;
    smArray[terms++].value = v;
}

SparseMatrix SparseMatrix::Add(SparseMatrix temp)
{
    cout << "稀疏矩阵相加:" << endl;
    if (rows != temp.rows || cols != temp.cols)throw"两矩阵行列数不相等,不能相加!!!";

    int idxa = 0, idxb = 0;
    SparseMatrix result(rows, cols, 0);

    while (idxa < terms && idxb < temp.terms)
    {
        if (smArray[idxa].row < temp.smArray[idxb].row)
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
            idxa++;
        }
        else if (smArray[idxa].row > temp.smArray[idxb].row)
        {
            result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);
            idxb++;
        }
        else if (smArray[idxa].col < temp.smArray[idxb].col)
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
            idxa++;
        }
        else if (smArray[idxa].col > temp.smArray[idxb].col)
        {
            result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);
            idxb++;
        }
        else
        {
            result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value + temp.smArray[idxb].value);
            idxa++;
            idxb++;
        }
    }
    //未完全遍历
    for (; idxa < terms; idxa++)
        result.NewTerm(smArray[idxa].row, smArray[idxa].col, smArray[idxa].value);
    for (; idxb < temp.terms; idxb++)
        result.NewTerm(temp.smArray[idxb].row, temp.smArray[idxb].col, temp.smArray[idxb].value);

    return result;
}

SparseMatrix SparseMatrix::Multiply(SparseMatrix temp)
{
    cout << "进行矩阵乘法:" << endl;

    if (cols != temp.rows)throw"前矩阵列数不等于后矩阵行数,无法相乘!";

    SparseMatrix result(rows, temp.cols, 0);
    //将后矩阵进行转置,方便循环遍历
    SparseMatrix temp_t = temp.FastTranspose();

    //aPos:this->smArray索引;
    //aPosNext:this->smArray下一行索引;
    //rowIdex:result目前行数索引
    int aPos = 0, aPosNext = 0;
    int rowIdex = smArray[0].row;
    int sum = 0;

    while (aPos < terms)
    {
        //bPos:temp_t.smArray索引;
        ///colIdex:result目前列数索引
        int bPos = 0;
        int colIdex = temp_t.smArray[0].row;

        while (bPos < temp_t.terms)
        {
            if (smArray[aPos].row != rowIdex)
            {
                result.NewTerm(rowIdex, colIdex, sum);
                sum = 0;
                aPos = aPosNext;
                //矩阵temp一列
                while (temp_t.smArray[bPos].row == colIdex && bPos < temp_t.terms)
                    bPos++;
                colIdex = temp_t.smArray[bPos].row;
            }
            else if (temp_t.smArray[bPos].row != colIdex)
            {
                result.NewTerm(rowIdex, colIdex, sum);
                sum = 0;
                aPos = aPosNext;
                //矩阵temp下一列
                colIdex = temp_t.smArray[bPos].row;
            }
            else
            {
                if (smArray[aPos].col < temp_t.smArray[bPos].col)
                    aPos++;
                else if (smArray[aPos].col == temp_t.smArray[bPos].col)
                {
                    sum += smArray[aPos].value * temp_t.smArray[bPos].value;
                    aPos++;
                    bPos++;
                }
                else
                    bPos++;
            }
        }
        //矩阵this下一行
        while (smArray[aPos].row == rowIdex && aPos < terms)
            aPos++;
        aPosNext = aPos;
        rowIdex = smArray[aPos].row;
    }

    return result;
}

const SparseMatrix& SparseMatrix::operator=(const SparseMatrix& temp)
{
    cols = temp.cols;
    rows = temp.rows;
    terms = temp.terms;

    if (smArray != NULL)
        delete[]smArray;

    if (terms > 0)
    {
        smArray = new MatrixTerm[terms];
        copy(temp.smArray, temp.smArray + terms, smArray);
    }
    else smArray = NULL;

    return *this;
}

void SparseMatrix::S_Show()
{
    if (rows > 0 && cols > 0)
    {
        for (int i = 0; i < rows; i++)
        {
            cout << "[";
            for (int j = 0; j < cols; j++)
            {
                int out = 0;
                for (int t = 0; t < terms; t++)
                {
                    if (smArray[t].row == i && smArray[t].col == j)
                    {
                        out = smArray[t].value;
                    }
                }
                cout << out << "\t";
            }
            cout << "]\n";
        }
    }
    else cout << "[ ]\n";
    cout << "稀疏矩阵信息:\n行数:" << rows << "\t列数:" << cols << "\t非零项数:" << terms << endl << endl;
}

int main()
{
    int rs1[7] = { 0,0,1,1,3,5,7 }, rs2[10] = { 0,0,0,1,3,4,6,6,6,7 };
    int cs1[7] = { 1,2,4,7,5,3,4 }, cs2[10] = { 0,3,8,4,2,5,2,4,7,6 };
    int vs1[7] = { 20,11,23,45,13,6,16 }, vs2[10] = { 23,12,55,13,56,13,15,46,24,66 };

    SparseMatrix a(8, 9, 7, rs1, cs1, vs1), b(8, 9, 10, rs2, cs2, vs2), c;
    a.S_Show();
    b.S_Show();

    c = a.Transpose();
    c.S_Show();

    c = a.FastTranspose();
    c.S_Show();

    c = a.Multiply(c);
    c.S_Show();

    c = a.Add(b);
    c.S_Show();

    return 0;
}

上一篇:数据结构-数组-多项式

你可能感兴趣的:(数据结构-数组-稀疏矩阵表示与多维矩阵(转置、加法、乘法,附完整代码))