径向基神经网络(Radial Basis Function Neural Network,简称RBFNN)是一种具有较强映射功能的三层前向网络,其原理与反向传播神经网络(BPNN)较为接近,最主要的特征为以径向基函数作为隐含层激活函数,数据从输入层传入隐含层后,通过径向基函数对其进行非线性映射,然后经过线性计算传递至输出层进行输出。
反向传播神经网络(BPNN)原理参考:
反向传播神经网络(BPNN)的实现(Python,附源码及数据集)
径向基神经网络的前向传播过程类似于无监督学习,首先通过使用聚类算法如K-means对数据进行聚类,将聚类生成的中心点作为隐含层径向基函数的中心点,其中径向基函数一般选用高斯函数,然后利用中心点信息计算得出径向基函数的宽度向量,宽度向量的计算公式如下:
其中c_max为中心点之间的最大距离,h为节点数。
之后输入数据分别经过隐含层、输出层进行相关计算,输入样本x_i在隐含层的第j个节点的输出由以下公式计算得出:
其中c_j与σ_j分别为隐含层第j个节点的中心点与宽度向量,除上述方法外,还可直接随机生成隐含层的中心点与宽度向量。
输入样本x_i在输出层的第m个节点的输出由以下公式计算得出:
其中ω_m为该节点的权值,φ为激活函数。
激活函数原理参考:
神经网络基础知识之激活函数
径向基神经网络的反向传播过程类似于监督学习,主要是对网络隐含层的中心点、宽度向量以及输出层的权值、阈值进行不断修正的过程,这一过程主要通过损失函数计算出每个参数的梯度值,然后使用反向传播算法如随机梯度下降法(SGD)对权值进行不断修正的过程,以输出层的权值为例,其更新公式如下:
其中E为损失函数,μ为学习率。
损失函数原理参考:
机器学习基础知识之损失函数
以使用径向基神经网络进行预测为例,可以将径向基神经网络预测模型的建模步骤总结如下:
以数据预测为例,下面介绍基于Python实现径向基神经网络的过程。
选用某省市的表层土壤重金属元素数据集作为实验数据,该数据集总共96组,随机选择其中的24组作为测试数据集,72组作为训练数据集。选取重金属Ti的含量作为待预测的输出特征,选取重金属Co、Cr、Mg、Pb作为模型的输入特征。
#库的导入
import numpy as np
import pandas as pd
from sklearn.cluster import KMeans
#激活函数
def tanh(x):
return (np.exp(x)-np.exp(-x))/(np.exp(x)+np.exp(-x))
#激活函数偏导数
def de_tanh(x):
return (1-x**2)
#参数设置
samnum = 72 #输入数据数量
hiddenunitnum = 8 #隐含层节点数
indim = 4 #输入层节点数
outdim = 1 #输出层节点数
maxepochs = 500 #最大训练次数
errorfinal = 0.65*10**(-3) #停止迭代训练条件
learnrate = 0.001 #学习率
#输入数据的导入
df = pd.read_csv("train.csv")
df.columns = ["Co", "Cr", "Mg", "Pb", "Ti"]
Co = df["Co"]
Co = np.array(Co)
Cr = df["Cr"]
Cr = np.array(Cr)
Mg=df["Mg"]
Mg=np.array(Mg)
Pb = df["Pb"]
Pb =np.array(Pb)
Ti = df["Ti"]
Ti = np.array(Ti)
samplein = np.mat([Co,Cr,Mg,Pb])
#数据归一化,将输入数据压缩至0到1之间,便于计算,后续通过反归一化恢复原始值
sampleinminmax = np.array([samplein.min(axis=1).T.tolist()[0],samplein.max(axis=1).T.tolist()[0]]).transpose()#对应最大值最小值
sampleout = np.mat([Ti])
sampleoutminmax = np.array([sampleout.min(axis=1).T.tolist()[0],sampleout.max(axis=1).T.tolist()[0]]).transpose()#对应最大值最小值
sampleinnorm = ((np.array(samplein.T)-sampleinminmax.transpose()[0])/(sampleinminmax.transpose()[1]-sampleinminmax.transpose()[0])).transpose()
sampleoutnorm = ((np.array(sampleout.T)-sampleoutminmax.transpose()[0])/(sampleoutminmax.transpose()[1]-sampleoutminmax.transpose()[0])).transpose()
#给归一化后的数据添加噪声
noise = 0.03*np.random.rand(sampleoutnorm.shape[0],sampleoutnorm.shape[1])
sampleoutnorm += noise
#聚类生成隐含层径向基函数的中心点w1
x = sampleinnorm.transpose()
estimator=KMeans(n_clusters=8,max_iter=10000)
estimator.fit(x)
w1 = estimator.cluster_centers_
#计算得到隐含层的宽度向量b1
b1 = np.mat(np.zeros((hiddenunitnum,outdim)))
for i in range(hiddenunitnum):
cmax = 0
for j in range(hiddenunitnum):
temp_dist=np.sqrt(np.sum(np.square(w1[i,:]-w1[j,:])))
if cmax<temp_dist:
cmax=temp_dist
b1[i] = cmax/np.sqrt(2*hiddenunitnum)
#随机生成输出层的权值w2、阈值b2
scale = np.sqrt(3/((indim+outdim)*0.5))
w2 = np.random.uniform(low=-scale,high=scale,size=[hiddenunitnum,outdim])
b2 = np.random.uniform(low=-scale, high=scale, size=[outdim,1])
#将输入数据、参数设置为矩阵,便于计算
inputin=np.mat(sampleinnorm.T)
w1=np.mat(w1)
b1=np.mat(b1)
w2=np.mat(w2)
b2=np.mat(b2)
#errhistory存储误差
errhistory = np.mat(np.zeros((1,maxepochs)))
#开始训练
for i in range(maxepochs):
#前向传播计算
#hidden_out为隐含层输出
hidden_out = np.mat(np.zeros((samnum, hiddenunitnum)))
for a in range(samnum):
for j in range(hiddenunitnum):
d=(inputin[a, :] - w1[j, :]) * (inputin[a, :] - w1[j, :]).T
c=2 * b1[j, :] * b1[j, :]
hidden_out[a, j] = np.exp((-1.0 )* (d/c))
#output为输出层输出
output = tanh(hidden_out * w2 + b2)
# 计算误差
out_real = np.mat(sampleoutnorm.transpose())
err = out_real - output
loss = np.sum(np.square(err))
#判断是否停止训练
if loss < errorfinal:
break
errhistory[:,i] = loss
#反向传播计算
output=np.array(output.T)
belta=de_tanh(output).transpose()
#分别计算每个参数的误差项
dw1now = np.zeros((8,4))
db1now = np.zeros((8,1))
dw2now = np.zeros((8,1))
db2now = np.zeros((1,1))
for j in range(hiddenunitnum):
sum1 = 0.0
sum2 = 0.0
sum3 = 0.0
sum4 = 0.0
for a in range(samnum):
sum1 +=err[a,:] * belta[a,:] * hidden_out[a,j] * (inputin[a,:]-w1[j,:])
sum2 +=err[a,:] * belta[a,:] * hidden_out[a,j] * (inputin[a,:]-w1[j,:])*(inputin[a,:]-w1[j,:]).T
sum3 +=err[a,:] * belta[a,:] * hidden_out[a,j]
sum4 +=err[a,:] * belta[a,:]
dw1now[j,:]=(w2[j,:]/(b1[j,:]*b1[j,:])) * sum1
db1now[j,:] =(w2[j,:]/(b1[j,:]*b1[j,:]*b1[j,:])) * sum2
dw2now[j,:] =sum3
db2now = sum4
#根据误差项对四个参数进行更新
w1 += learnrate * dw1now
b1 += learnrate * db1now
w2 += learnrate * dw2now
b2 += learnrate * db2now
print("the iteration is:",i+1,",the loss is:",loss)
print('更新的权重w1:',w1)
print('更新的偏置b1:',b1)
print('更新的权重w2:',w2)
print('更新的偏置b2:',b2)
print("The loss after iteration is :",loss)
#保存训练结束后的参数,用于测试
np.save("w1.npy",w1)
np.save("b1.npy",b1)
np.save("w2.npy",w2)
np.save("b2.npy",b2)
#库的导入
import numpy as np
import pandas as pd
#激活函数tanh
def tanh(x):
return (np.exp(x)-np.exp(-x))/(np.exp(x)+np.exp(-x))
#输入数据的导入,用于测试数据的归一化与返归一化
df = pd.read_csv("train.csv")
df.columns = ["Co", "Cr", "Mg", "Pb", "Ti"]
Co = df["Co"]
Co = np.array(Co)
Cr = df["Cr"]
Cr = np.array(Cr)
Mg=df["Mg"]
Mg=np.array(Mg)
Pb = df["Pb"]
Pb =np.array(Pb)
Ti = df["Ti"]
Ti = np.array(Ti)
samplein = np.mat([Co,Cr,Mg,Pb])
sampleinminmax = np.array([samplein.min(axis=1).T.tolist()[0],samplein.max(axis=1).T.tolist()[0]]).transpose()#对应最大值最小值
sampleout = np.mat([Ti])
sampleoutminmax = np.array([sampleout.min(axis=1).T.tolist()[0],sampleout.max(axis=1).T.tolist()[0]]).transpose()#对应最大值最小值
#导入训练的参数
w1=np.load('w1.npy')
w2=np.load('w2.npy')
b1=np.load('b1.npy')
b2=np.load('b2.npy')
w1 = np.mat(w1)
w2 = np.mat(w2)
b1 = np.mat(b1)
b2 = np.mat(b2)
#测试数据的导入
df = pd.read_csv("test.csv")
df.columns = ["Co", "Cr", "Mg", "Pb", "Ti"]
Co = df["Co"]
Co = np.array(Co)
Cr = df["Cr"]
Cr = np.array(Cr)
Mg=df["Mg"]
Mg=np.array(Mg)
Pb = df["Pb"]
Pb =np.array(Pb)
Ti = df["Ti"]
Ti = np.array(Ti)
input=np.mat([Co,Cr,Mg,Pb])
#测试数据数量
testnum = 24
#隐含层节点数量
hiddenunitnum = 8
#测试数据中输入数据的归一化
inputnorm=(np.array(input.T)-sampleinminmax.transpose()[0])/(sampleinminmax.transpose()[1]-sampleinminmax.transpose()[0])
#hidden_out2用于保存隐含层输出
hidden_out2 = np.mat(np.zeros((testnum,hiddenunitnum)))
#计算隐含层输出
for a in range(testnum):
for j in range(hiddenunitnum):
d = (inputnorm[a, :] - w1[j, :]) * (inputnorm[a, :] - w1[j, :]).T
c = 2 * b1[j, :] * b1[j, :].T
hidden_out2[a, j] = np.exp((-1.0) * (d / c))
#计算输出层输出
output = tanh(hidden_out2 * w2 + b2)
#对输出结果进行反归一化
diff = sampleoutminmax[:,1]-sampleoutminmax[:,0]
networkout2 = output*diff+sampleoutminmax[0][0]
networkout2 = np.array(networkout2).transpose()
output1=networkout2.flatten()#降成一维数组
output1=output1.tolist()
for i in range(testnum):
output1[i] = float('%.2f'%output1[i])
print("the prediction is:",output1)
#将输出结果与真实值进行对比,计算误差
output=Ti
err = output1 - output
rmse = (np.sum(np.square(output-output1))/len(output)) ** 0.5
mae = np.sum(np.abs(output-output1))/len(output)
average_loss1=np.sum(np.abs((output-output1)/output))/len(output)
mape="%.2f%%"%(average_loss1*100)
f1 = 0
for m in range(testnum):
f1 = f1 + np.abs(output[m]-output1[m])/((np.abs(output[m])+np.abs(output1[m]))/2)
f2 = f1 / testnum
smape="%.2f%%"%(f2*100)
print("the MAE is :",mae)
print("the RMSE is :",rmse)
print("the MAPE is :",mape)
print("the SMAPE is :",smape)
#计算预测值与真实值误差与真实值之比的分布
A=0
B=0
C=0
D=0
E=0
for m in range(testnum):
y1 = np.abs(output[m]-output1[m])/np.abs(output[m])
if y1 <= 0.1:
A = A + 1
elif y1 > 0.1 and y1 <= 0.2:
B = B + 1
elif y1 > 0.2 and y1 <= 0.3:
C = C + 1
elif y1 > 0.3 and y1 <= 0.4:
D = D + 1
else:
E = E + 1
print("Ratio <= 0.1 :",A)
print("0.1< Ratio <= 0.2 :",B)
print("0.2< Ratio <= 0.3 :",C)
print("0.3< Ratio <= 0.4 :",D)
print("Ratio > 0.4 :",E)
注:由于每次初始化生成的参数不同,因此对参数设置相同的神经网络进行多次训练和预测,测试结果不会完全一致,此外测试结果的好坏也会受到隐含层节点数、学习率等参数的影响。
参考源码及实验数据集